Na Północ Dokumentu – CPH:DOX 2022
Festiwale kina dokumentalnego są jak najlepsze przeglądy najważniejszych wydarzeń ze świata. To historie, których prawdopodobnie nigdy nie mielibyśmy okazji poznać i wyjątkowi bohaterowie, których normalnie pewnie nie spotkalibyśmy na ulicy. Kino przynajmniej na chwilę zaklina przestrzeń, zmniejsza dystans i znosi wszelkie bariery. Cały ciężar zaaranżowania tych niesamowitych i często wstrząsających spotkań spoczywa na barkach organizatorów festiwali. W oczekiwaniu na zbliżający się wielkimi krokami Millenium Docs Against Gravity, przyglądamy się trwającemu właśnie w Kopenhadze festiwalowi Copenhagen International Documentary Film Festival. Jakie tematy wybrali dla swoich widzów selekcjonerzy z Danii i czym żyje świat według twórców kina dokumentalnego? Sprawdźmy!
W konkursie głównym 19.edycji CPH:DOX znalazło się 12 filmów z całego świata. Festiwal otworzył w środę pokaz filmu Into the Ice w reżyserii Larsa Ostenfelda. Reżyser udaje się w wyprawę na Grenlandię, aby, wraz z trójką naukowców, przyjrzeć się zmianom, które zachodzą w strukturze znajdujących się tam lodowców. Chcą na własne oczy zobaczyć, jak szybko postępują zmiany klimatyczne. Podskórnie czujemy, że ten film może się wpisywać w narrację opowiadania o katastrofie klimatycznej w dużo bardziej empiryczny sposób, nie tylko zestawiając ze sobą liczby, statystyki i kolejne alarmujące prognozy. Mimo że raporty IPCC opisują temat bardzo szczegółowo, nie są dla każdego, a problem, który dotyczy nas wszystkich, będzie się tylko pogłębiał (przy tej okazji możemy polecić książkę O czasie i wodzie Andriego Snæra Magnasona w przekładzkie Jacka Godka).
Kiedy oczy wszystkich zwrócone są na Ukrainę, można zapomnieć o innych konfliktach, które toczą się na świecie. Tragiczne wydarzenia rozgrywają się nieustannie w Mjanmie , gdzie trwa atak buddystów na mniejszością muzułmańską Rohindża. Z początkiem 2020 roku władze Mjanmy zostały wezwane przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości ONZ w Hadze do podjęcia pilnych kroków na rzecz ochrony atakowanej mniejszości i do zatrzymania działań ludobójczych. Niestety agresja eskaluje (zainteresowanych tym tematem odsyłamy do podcastu Macieja Okraszewskiego Dział Zagraniczny). Pochodząca z Mjanmy reżyserka Snow Hnin Ei Hlaing przenosi nas do swojej ojczyzny i pokazuję historię kobiet, które w obliczu konfliktu i podziałów, współpracują ze sobą i udowadniają, że nawet w najbardziej ekstremalnych okolicznościach, najważniejsza jest wspólnota i ludzkie życie. Głównymi bohaterkami Midwives są buddystka Hla oraz Nyo Nyo – muzułmanka z prześladowanej grupy etnicznej Rohindża. Pracują razem w szpitalu, niosąc pomoc i opiekę tym, którzy są traktowani jak intruzi w kraju, gdzie ich rodziny żyją od pokoleń. Nyo Nyo jest dodatkowo bardzo cenioną położną, która przyjmuje na świat kolejne pokolenia. Czy jest szansa na to, że przyszłość przyniesienie pokój? Cieszymy się, że ten film będzie można zobaczyć w czasie Millenium Docs Against Gravity.
Wojna odbiera ludziom życie, a tych, którzy ją przeżyli, obarcza traumami. Te kładą się cieniem na kolejnych pokoleniach. W filmie The Eclipse serbska reżyserka Nataša Urban, która mieszka obecnie w Norwegii, wraca do swojej ojczyny i opowiada o latach dorastania w byłej Jugosławii. Za punkt wyjścia swojej narracji przyjmuje niezwykłe zdarzenie – Ostatnie całkowite zaćmienie słońca w XX wieku, które miało miejsce 11 sierpnia 1999 roku. Europa kontynentalna na chwilę pogrążyła się w ciemnościach. Kiedy większość Europejczyków czekała na nastąpienie tego zjawiska, Serbowie byli zajęci barykadowaniem się w domach i chowaniem w schronach. Reżyserka wykorzystuje zaćmienie, aby opowiedzieć historię byłej Jugosławii przez lata pogrążonej w wojnie. Urban buduje swój film na opowieściach przyjaciół i rodziny, które składają się na skomplikowany obraz lat 90. Pokazuje, jak wspomnienia o konflikcie zbrojnym w tym regionie wypływają na życie współczesnych mieszkańców. Film został nakręcony na taśmie 16 mm.
Jedną z najbardziej oczekiwanych premier konkursu głównego jest film Daniela Rohera Navalny, który miał swoją premierę na Sundance Film Festival, gdzie zdobył nagrodę publiczności oraz nagrodę Festival Favourite Award. W Polsce zobaczymy go także na warszawskim Millenium Docs Against Gravity. Aleksiej Nawalny to najbardziej znany rosyjski opozycjonista, demaskujący kłamstwa, oszustwa i przestępstwa Putina i jego popleczników, za co obecnie płaci swoją wolnością. Represjonowany przez władzę nie poddaje się w walce o uświadamianie Rosjan i wzywa do protestów przeciwko dyktatorowi. Kilka dni przed publikacją tego tekstu na stronie, Nawalny usłyszał kolejny wyrok – tym razem dziewięć lat kolonii karnej o zaostrzonym rygorze i 1,2 mln rubli (50 tys. zł). Opozycjonista został już skazany w lutym 2021 roku na dwa lata i osiem miesięcy kolonii karnej. Roher w swoim filmie, który podobno ogląda się jak thriller, opowiada nam historię tej wyjątkowej dla współczesnej historii postaci oraz prezentuje niezwykle aktualny obraz dzisiejszej Rosji.
Jak na festiwalowej stronie napisali organizatorzy wydarzenia – przed inwazją rosyjską i wojną, Ukraina nie była wystarczająco reprezentowana w zachodnich mediach. Ze względu na tragiczne okoliczności przygotowano specjalną sekcję siedmiu filmów, które przybliżają nam obraz Ukrainy. Są to między innymi A House Made of Splinters duńskiego reżysera Simona Lerenga Wilmonta o sierocińcu we wschodniej Ukrainie, włoski film Novorossiya, przedstawiający realia życia we wschodnich terytoriach ukraińskich Doniecka i Ługańska, które prorosyjscy separatyści ogłosili swoim terytorium i nazwali je Nową Rosją, Outside ukraińskiej reżyserki Olhy Zhurby, który opowiada historię dorastania nastoletniego Romy – od rewolucji na Majdanie, aż do momentu, gdy chłopak kończy osiemnaście lat i wchodzi w niepewną przyszłość, naznaczoną konfliktem i osobistymi zmaganiami z alkoholem, narkotykami i przemocą. W sekcji pojawił się także trochę starszy film, który miał długą ścieżkę festiwalową, czyli Ziemia jest niebieska jak pomarańcza w reżyserii Iryny Tsilyk. Jest to poruszająca opowieść o rodzinie, która mieszka na linii frontu w Donbasie. Kochają kino i kręcą film inspirowany codziennym życiem w trakcie wojny (film można obejrzeć online).
W konkursie głównym znalazły się też bardziej kameralne produkcje. Ze swoim najnowszym filmem wraca Andreas Koefoed, który przez kilka lat pracował nad niezwykłym projektem The Fall. To historia Astrid, która w wieku jedenastu lat wypadła z piątego piętra podczas lunatykowania. Reżyser przez sześć lat dokumentował zmagania dziewczynki w powrocie do sprawności, a także walkę z traumą, którą spowodował wypadek. Dziewczynka cudem przeżyła, ale nowe życie, z którym przyszło jej się zmierzyć, stało się dla niej ogromnym wyzwaniem.
Podczas festiwalu swoją światową premierę będzie miał film Łukasza Kowalskiego Lombard (The Pawnshop). Wiesiek i Jola są parą ekscentrycznych przedsiębiorców z Bytomia, którzy prowadzą największy w Polsce lombard. Z powodu przemysłowej transformacji regionu i zamknięciu niemal wszystkich kopalni, miasto coraz bardziej biednieje i wyludnia się. Biznes bohaterów także podupada, co przekłada się nie tylko na problemy finansowe, ale także wpływa na ich relacje. Lombard to tragikomiczna opowieść o walce o własną godność, odpowiedzialności za drugiego człowieka i sile tkwiącej w lokalnej społeczności.
Sporą dawkę życiowego optymizmu wprowadza za to grupa roztańczonych seniorek z Florydy, które pragną udowodnić, że wiek to tylko liczba. Bohaterki szwedzkiego filmu Dziewczyny z kalendarza wiedzą, że życie zaczyna się po sześćdziesiątce i mają gdzieś to, co myślą ludzie wokół. Reżyserki Maria Loohufvud i Love Martinsen pokazują historię kobiet, które odnajdują drugą młodość i wspólnotę, która dodaje im siły. Mamy nadzieję, że tej siły nabiorą także widzki po seansie.
Poza konkursem głównym jest jeszcze 6 innych kategorii konkursowych i wiele innych ciekawych filmów, które mogą obejrzeć duńscy widzowie. Festiwal potrwa do 3 kwietnia. Zainteresowanych odsyłamy na stronę festiwalu i zachęcamy Was bardzo do oglądania filmów dokumentalnych 🙂
